Oto opowieść o jednej z najmniejszych i najbardziej sekretnych bibliotek w historii oraz jej młodziutkiej opiekunce, Dicie Adlerovej. O tym, jak w baraku numer 31 obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau zorganizowano potajemnie prowizoryczną szkołę z bardzo skromnym księgozbiorem. Pomysłodawcy i 14-letnia bibliotekarka narażali życie, żeby dzieci mogły się uczyć i miały dostęp do literatury. W posłowiu do książki Antonio G. Iturbe napisał:
Być może ktoś nie będzie podzielał owej fascynacji książkami, która pewnym ludziom kazała ryzykować życie, by mogła funkcjonować nielegalna szkoła i tajna biblioteka w Auschwitz-Birkenau. Uzna to za niepotrzebne igranie z losem, kiedy istniały inne, bardziej fundamentalne troski. Książki nie leczą chorób ani nie mogą zostać użyte jako broń do pokonania armii katów, nie napełnią żołądka ani nie zaspokoją pragnienia. To prawda: kultura nie jest niezbędna do przeżycia, niezbędne są tylko chleb i woda. Tak, mając chleb do jedzenia i wodę do picia, człowiek przeżyje, ale jeśli nie będzie miał nic więcej, umrze cała ludzkość.
Bibliotekę tworzyło osiem książek: Atlas świata, Historia świata H.G. Wellsa, Gramatyka rosyjska, Hrabia Monte Christo Aleksandra Dumasa, Traktat o geometrii, Przygody dobrego wojaka Szwejka Jaroslava Haška, Drogi terapii psychoanalitycznej Zygmunta Freuda, niezidentyfikowana powieść rosyjska bez okładki.
Fredy i Dita
Postać głównej bohaterki, Dity Adlerovej powstała z inspiracji biografią Dity Kraus. Urodziła się w Pradze. Jako dziesięcioletnia dziewczynka widziała wjeżdżające do miasta niemieckie czołgi. Odtąd jej dzieciństwo upływało w atmosferze strachu i zakazów. Żydowskie dzieci nie miały wstępu na place zabaw więc wolny czas spędzały na starym cmentarzu. Dita także bawiła się pośród grobów. W 1942 roku trzynastoletnia dziewczynka i jej rodzice zostali przesiedleni do getta w Terezinie. Rok później wywieziono ich do Auschwitz-Birkenau. Trafili do tzw. obozu rodzinnego utworzonego na mocy specjalnego rozkazu Heinricha Himmlera. W powieści poznajemy powody tej zaskakującej decyzji dowódcy SS.
W obozie Dita spotyka Fredy’ego Hirscha, który powierza jej w opiekę niewielki księgozbiór przechowywany w tajemnicy przez Niemcami. Hirsch urodził się w Niemczech i przed wojną należał do młodzieżowej żydowskiej organizacji sportowej. Charyzmatyczny instruktor wychowania fizycznego i zapalony syjonista przygotowywał grupy młodych Żydów, którzy mieli być ewakuowani do Palestyny. W 1943 roku trafił do Auschwitz, gdzie Niemcy zlecili mu zorganizowanie baraku dla najmłodszych. Chodziło o to, by nie dzieci przeszkadzały rodzicom w pracy. Hirsch stworzył tajną szkołę, w której uczyło się 500 chłopców i dziewczynek. Imponował – nawet Niemcom – spokojem i nienagannym wizerunkiem. Niektórzy uważali jednak, że kryje się za tym mroczna tajemnica. Zginął 8 marca 1944. Według oficjalnej wersji popełnił samobójstwo. Antonio G. Iturbe ujawnia, co wydarzyło się naprawdę.
Nieważne, ile szkół zamkną naziści, odpowiadał. Ilekroć ktoś przystanie w kącie, aby o czymś opowiedzieć, a garstka dzieci siądzie dookoła zasłuchana, powstanie szkoła.
Bibliotekarka z Auschwitz
W tej książce postaci historyczne przeplatają się z fikcyjnymi. Antonio G. Iturbe potraktował temat z wielką wrażliwością i szacunkiem, umiejętnie manewrując między suchym dziennikarstwem a emocjonującą prozą. Chcąc ocalić od zapomnienia historię młodej bibliotekarki, udał się do Polski, Czech i Izraela. Na kartach powieści będziemy świadkami jej niesamowitej miłości do książek i niezłomnego hartu ducha.
Bibliotekarka z Auschwitz ukazała się w Hiszpanii w 2012 roku. Powieść stała się międzynarodowym bestsellerem, który przyciągnął już 500 000 czytelników. Prawa wydawnicze zakupiły wydawnictwa z 23 krajów. Planowana jest też ekranizacja.
Dita Kraus należy do nielicznych już żyjących świadków Holokaustu. Ma 90 lat, mieszka w Izraelu, gdzie doczekała się wnuków i prawnuków. Mimo tragicznych doświadczeń zachowała pogodę ducha, co uwidaczniają m.in. jej prace malarskie, które można podziwiać na stronie www.ditakraus.com. Antonio G. Iturbe zadedykował jej swoją powieść.
Prywatnie tu: tudorotasokolowska.pl
Prowadzący:
Dorota Sokołowska