Radio Białystok | Gość | Katarzyna Cybulska - główny specjalista do spraw ochrony powietrza w woj. podlaskim
"W przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych cząstki pyłu nie rozprzestrzeniają się do wyższych warstw atmosfery, tylko gromadzą się niżej ziemi i wtedy powstaje zjawisko smogu. Gdy jest mgła, to wtedy daje się to odczuć. Powietrze jest ciężkie, czuć taki zapach dymu w powietrzu" - mówi Katarzyna Cybulska.
Coraz częściej, zwłaszcza wieczorem, powietrze w naszych miastach jest złej jakości. Jak tworzy się smog i jak sprawdzić, czy oddychamy czystym powietrzem? O tym z głównym specjalistą do spraw ochrony powietrza w woj. podlaskim Katarzyną Cybulską rozmawia Paweł Wądołowski.
Paweł Wądołowski: Cały czas słyszymy o tych pyłach zawieszonych. Co to są te pyły zawieszone?
Katarzyna Cybulska: Pyły zawieszone są mieszaniną cząsteczek unoszących się w powietrzu o bardzo małej średnicy. Na powierzchni tych pyłów gromadzą się różne związki chemiczne, takie jak metale ciężkie, kadm, ołów, arsen, nikiel oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w tym benzoalfapiren. Pył zawieszony zasadniczo dzielimy na dwie frakcje: frakcja pyłu gruboziarnistego to jest pył PM10 oraz drobnoziarnistego pył PM2,5.
Który jest groźniejszy?
Z racji swoich małych cząstek pył PM2,5 jest groźniejszy dla zdrowia ludzi. Cząstki tego pyłu przedostają się do dolnych odcinków dróg oddechowych, powodując różne choroby.
Czyli po prostu oddychamy i nieświadomie wdychamy właśnie te cząsteczki, które na sobie mają te szkodliwe substancje.
Zgadza się.
Ten pył PM10 to jest coś, co my możemy zobaczyć, kiedy po południu czy wieczorem wychodzimy z domu i widzimy tak jakby gęste powietrze, taką ciężką mgłę?
Pył jako pył jest raczej niewidoczny dla ludzkiego oka. W przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych cząstki pyłu nie rozprzestrzeniają się do wyższych warstw atmosfery, tylko gromadzą się niżej ziemi i wtedy powstaje właśnie zjawisko smogu. W przypadku, kiedy na przykład występuje mgła, to wtedy daje się to odczuć. Ciężkie jest powietrze, czuć taki zapach tego dymu w powietrzu. Wtedy możemy mówić, że zjawisko smogu występuje.
Teraz te normy pyłów PM10 i PM 2,5 bywają coraz częściej przekraczane.
Zgadza się. Zdarzają się przekroczenia stężeń dobowych. Na przykład na stacji w Łomży w piątek (4.11) została przekroczona częstość przekraczania dobowego stężenia dla pyłu zawieszonego PM10. Wystąpiło 36., bo 35 jest dopuszczalne w ciągu roku. 36. maksimum stężenia pyłu PM10.
Z czego wynikają te przekroczenia?
Te przekroczenia wynikają ze spalania paliw płynnych. Tak jak pan wspomniał, zjawisko smogu występuje nie każdego dnia, to muszą się stworzyć specyficzne warunki meteorologiczne, klimatyczne i też emisja, żeby to zjawisko powstało. A emisja jest co dzień. Po prostu w wyniku spalania stałych paliw powstają szkodliwe substancje, które są przez komin uwalniane do powietrza.
Gdzie możemy sprawdzić, w jakim stanie jest powietrze w naszym mieście, w naszym otoczeniu?
Możemy sprawdzić, w dwojaki sposób: w aplikacji "Jakość powietrza w Polsce", która dostępna jest na telefony komórkowe, można ją sobie pobrać i sprawdzać codziennie czystość powietrza oraz strona Portal Jakości Powietrza, na której zawarte są te same informacje, pokazuje nam zanieczyszczenia powietrza w naszym województwie oraz w całej Polsce.
Czyli wchodzimy na stronę albo wchodzimy do aplikacji, tam sobie znajdujemy miasto, znajdujemy sobie najbliższą ulicę i tam widzimy jakieś parametry.
Stacje są zaznaczone w postaci kropek. Klikamy na kropkę i mamy wszelkie dane o tej stacji, jak również o stężeniach zanieczyszczeń powietrza badanych na tej stacji.
Jak mamy interpretować te wskazania ze strony czy też z aplikacji? Co one dokładnie nam pokazują? Czy to jest dobowy raport, dzienny, godzinowy?
Stężenia pokazywane zarówno w aplikacji, jak i na stronie Portal Jakości Powietrza są stężeniami jednogodzinnymi. Są to stężenia sczytywane po pełnej każdej godzinie. Stężeń jednogodzinnych w przypadku pyłu PM10 czy pyłu PM2,5 nie porównamy do normy, gdyż te zanieczyszczenia posiadają stężenia dopuszczalne jako dobowe oraz średnioroczne.
Czyli te godzinne odnoszą się tak jakby do dobowych wskazań.
One są składowymi stężenia dobowego. Z doby po prostu trzeba sobie wyliczyć stężenie i porównać je z normą. Dla pyłu PM10 jest to wartość 50 mikrogramów na metr sześcienny.
Wchodzimy sobie dzisiaj na taką stronę, widzimy, że jest bardzo zła jakość powietrza. Co w związku z tym powinniśmy albo czego nie powinniśmy robić?
Wchodzimy na stronę i tutaj pomoże nam w tym polski indeks jakości powietrza. Mamy go na stronie dla każdego zanieczyszczania, ale głównie nas tutaj interesują zanieczyszczenia pyłowe, czyli pył PM10. Wartość pokazywana na mapie odnosi się też do tego indeksu.
Czyli to wszystko mamy też bardzo ładnie graficznie przedstawione kolorami.
Indeks jakości powietrza przedstawiony jest w sposób graficzny, możemy odnieść się do legendy, która pokazuje nam, że kolor zielony oznacza bardzo dobrą jakość powietrza, a kolor bordowy oznacza bardzo zły stan jakości powietrza.
Co wtedy, kiedy jest bardzo zła jakość powietrza? Jak się powinniśmy zachować?
Ograniczyć przebywanie na zewnątrz, uprawiania sportu na powietrzu czy też ograniczyć wietrzenie mieszkań.
Czy to jest taki stan powietrza, że powinniśmy na przykład zakładać maseczki antysmogowe, które możemy znaleźć w internecie?
Na temat maseczek dostępnych w internecie nie będę się wypowiadać, ale są maseczki przeciwpyłowe, które na pewno pomogłoby nam w ograniczeniu dotarciu tych pyłów do naszych płuc. Maseczki chyba nikomu nie zaszkodzą.
Dziękuję za rozmowę.