Radio Białystok | Wiadomości | Białostocki sąd prawomocnie uniewinnił trzech Czeczenów oskarżonych o wspieranie terroryzmu
Sąd Apelacyjny w Białymstoku prawomocnie uniewinnił w poniedziałek (14.03) trójkę Czeczenów oskarżonych m.in. o wspieranie terroryzmu. W pierwszej instancji zapadły wyroki skazujące, potem utrzymane przez sąd odwoławczy, ale uchylone przez Sąd Najwyższy.
Chodzi o głośną sprawę, w której prokuratura oskarżała przed białostockimi sądami czwórkę Czeczenów, zarzucając im działalność w zorganizowanej grupie przestępczej, która w 2014 r. miała m.in. gromadzić pieniądze na potrzeby działań o charakterze terrorystycznym, prowadzonych przez tzw. Państwo Islamskie (IS).
Zarzuty dotyczyły też organizowania i kupowania sprzętu paramilitarnego oraz rekrutowania bojowników na tzw. dżihad w rejonach konfliktu zbrojnego. W akcie oskarżenia pojawił się również wątek leczenia w Polsce Czeczena rannego w walkach w Syrii.
Oskarżeni nie przyznali się
Oskarżeni, przez całe postępowanie przygotowawcze, a potem przed sądami pierwszej i drugiej instancji, nie przyznali się. Argumentowali, że co prawda pieniądze były zbierane i zostały przekazane, ale nie na potrzeby IS, lecz na działalność niepodległościową bojowników czeczeńskich walczących o Czeczeńską Republikę Iczkerii.
W sierpniu 2017 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku skazał nieprawomocnie trójkę Czeczenów na kary po dwa lata i miesiąc więzienia; czwartego z oskarżonych uniewinnił. Skazanych uznał za winnych wspierania jednak działań nie IS, lecz tzw. Emiratu Kaukaskiego - prowadzącego działalność o charakterze terrorystycznym na terytorium Rosji - jak zaznaczył sąd w wyroku - "ukierunkowaną na utworzenie na Kaukazie Północnym fundamentalistycznego państwa islamistycznego, opartego na prawie szariatu".
Apelacje od wyroku złożyły obie strony
Apelacje od tego wyroku złożyły obie strony. W czerwcu 2018 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku odwołania uznał jednak za bezzasadne i utrzymał zarówno wyroki skazujące, jak i uniewinniający.
Obrona złożyła kasacje wobec wyroków skazujących. W czerwcu 2020 roku SN uwzględnił kasacje w tym zakresie. Uchylił swoim wyrokiem zaskarżone orzeczenie i sprawę przekazał Sądowi Apelacyjnemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Ekspert z Ośrodka Studiów Wschodnich przygotował opinię
Ten zajmował się sprawą od marca ub. roku. Odbyło się kilka rozpraw, m.in. powołany i przesłuchany został dodatkowy biegły, ekspert ds. sytuacji społeczno-politycznej na Kaukazie. Ostatecznie sąd apelacyjny wszystkich trzech Czeczenów w poniedziałek prawomocnie uniewinnił.
W ustnym uzasadnieniu wyroku sędzia Alina Kamińska mówiła, że nie było błędu w ocenie dokonanej przez sąd pierwszej instancji, który wykluczył, by pieniądze były zbierane na działalność IS, a "beneficjentem" pomocy mogło być zbrojne podziemie operujące w 2014 roku na Kaukazie Północnym, na terenie Rosji.
Sąd odwoławczy ocenił jednak, że błędnie sąd okręgowy nie zastosował - zgodnie z zasadami prawa - przepisów względniejszych dla oskarżonych (jest duża różnica między przepisami dotyczącymi finansowania terroryzmu z 2014 roku, czyli daty czynu, a z tymi z daty orzekania przez sąd), zaś wątpliwości nie zostały rozstrzygnięte na ich korzyść.
To wyjątkowo skomplikowana sytuacja - podkreśla sędzia
Sędzia mówiła, że sąd okręgowy zweryfikował "wyjątkowo dowolne podejście ABW do materiału procesowego i dowolnego interpretowania zarejestrowanych rozmów" (chodziło o podsłuchy). Zwracała uwagę, że wymiar sprawiedliwości musiał się w tej sprawie zmierzyć się ze szczególną materią, jaką jest ocena sytuacji geopolitycznej na Kaukazie Północnym. "W sytuacji, której kontekst polityczny, humanitarny, personalny jest wyjątkowo złożony i nie do końca jasny dla współczesnych obserwatorów" - podkreślała sędzia Kamińska. Mówiła, że ten region świata z uwagi na położenie geopolityczne, dążenie narodów tam zamieszkałych do niepodległości, ścieranie się różnych idei, w tym opartych na islamie, jest dla Europejczyków trudny do zrozumienia.
Odnosząc się do zebranych w sprawie dowodów podkreślała, że zasada "in dubio pro reo" nakłada na sąd obowiązek rozstrzygania wszelkich wątpliwości na korzyść oskarżonych. W tej sprawie wątpliwości dotyczyły tego, czy pieniądze i zakupione rzeczy trafiały do grup zbrojnych w ramach organizacji terrorystycznej, jaką był tzw. Emirat Kaukaski, i jakie przepisy (dotyczące finansowania terroryzmu) obowiązywały w czasie, którego dotyczą zarzuty.
"Walka o niepodległość Czeczenii, czy każdego innego narodu (...), nie może wiązać się z popełnieniem przestępstw o charakterze terrorystycznym. Rzeczą oczywistą jest, że terroryzm nie mieści się w kanonach tego klasycznego państwa prawa i jest zaprzeczeniem demokracji. Zaaprobowanie odmiennego poglądu w istocie rzeczy prowadziłoby do hołdowania zasadzie Machiavellego, że cel uświęca środki" - podkreślała.
Sąd przywoływał analizy biegłych, dotyczące skomplikowanej sytuacji na Kaukazie w 2014 roku, również wzajemnych relacji między bojownikami "walczącymi w różnych układach", i zależności od ich afiliacji politycznych. "Pojęcia walki czy spraw wojennych, w tych realiach geopolitycznych i w naszych realiach, nie możemy absolutnie wiązać z przestępstwami terrorystycznymi. Nie można postawić znaku równości pomiędzy tymi dwoma pojęciami" - mówiła sędzia Kamińska.
Podkreślała, że "walka to również obrona, to też walka o przetrwanie", a - jak mówiła - nie oznacza to, że można mówić o terroryzmie.
Z wyroku cieszy się obrońca oskarżonych
Prokuratura zapowiada wniosek o uzasadnienie na piśmie, co otworzyłoby jej drogę do ewentualnego złożenia kasacji. "Naszym zdaniem wyrok odpowiada nie tylko faktom, ale i prawu. Zresztą do takiego rozstrzygnięcia dążyliśmy od początku procesu pokazując, gdzie organy ścigania popełniły błąd" - mówił po wyroku obrońca Czeczenów mec. Piotr Iwaniuk. Przyznał, że nie wyklucza kasacji prokuratury. "Natomiast myślę, że to dzisiejsze uzasadnienie jest na tyle przekonujące, że Sąd Najwyższy nie zmieni zdania i nie uchyli tego rozstrzygnięcia do ponownego rozpoznania" - mówił obrońca.
