Opowiadania zgromadzone w niniejszym tomie powstały w latach 1951–1956. Należą więc
do juweniliów Marka Hłaski. Na ich podstawie wytyczyć można drogę, jaką przebył
początkujący pisarz: od zafascynowanego socrealizmem szofera po prowokującego władzę
autora Pierwszego kroku w chmurach.
Utwory stanowią podróż sentymentalną do czasów Polski stalinowskiej i jej często
zniekształcanego przez literaturę obrazu.
Najlepsze lata naszego życia zawierają teksty wcześniej niepublikowane, zachowane w
archiwaliach Marka Hłaski, dopełniające jego spuściznę literacką.Czytaj więcej
Opowiadania oparte na faktach
Zamieszczone w niniejszym tomie utwory w przeważającej części powstały w atmosferze
fascynacji i zauroczenia pisarza socrealizmem. Co więcej, pisząc je, odgrywał Hłasko
legendarną, sprowokowaną przez siebie i podjętą później przez popkulturę, rolę
szofera, który tworzy w chwilach wolnych od prowadzenia wozu. A więc mistyfikacja,
jakiej dopuszczał się wobec Bohdana Czeszki, Igora Newerlego, a później całego
środowiska literackiego Warszawy, nie była całkowicie zmyślona, lecz zawierała w
sobie sporą dozę prawdy (choć zmanipulowanej).Dlaczego nigdy niepublikowana?
Fakt, że wszystkie teksty zostały przez pisarza odrzucone, schowane do szuflady,
świadczy o krytyce, jakiej poddawał swoją pracę literat. Dla edytora i wydawcy
najważniejszym sygnałem pozostaje jednak to, że Hłasko swych juweniliów nie
zniszczył. Być może uznał je za niewystarczająco dobre, być może stanowiły jedynie
wprawki warsztatowe, być może chciał zadebiutować czymś bardziej spektakularnym.
Kluczowa kwestia zachowania tekstów upoważnia niejako do ich publikacji, tym
bardziej, że – biorąc pod uwagę wiek autora – stwierdzić trzeba, że nie są one ani
marne, ani kompromitujące. Otwierają natomiast na nowo dyskusję nad obecnością
socrealizmu w twórczości Marka Hłaski.Dlaczego teraz?
Niniejszy tom stanowi kontynuację powziętego ubiegłoroczną publikacją Wilka zamiaru
uzupełnienia spuścizny literackiej Marka Hłaski. Ustalenia wówczas poczynione
dowodziły, że na młodzieńczy dorobek pisarza składają się dwie powieści – Sonata
marymoncka oraz Wilk – a także kilka opowiadań: Baza sokołowska, Trudna wiosna i
Pamiętasz, Wanda. Tymczasem kolejne kwerendy w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich
we Wrocławiu, gdzie znajduje się archiwum pisarza, uważne studiowanie teczek ze
szkicami i brudnopisami, pozwoliły na odkrycie kolejnych tekstów, co z kolei
znacznie poszerza świadomość juwenilnej twórczości Hłaski. Okazało się, że na
przestrzeni pięciu lat – od podjęcia pierwszych prób warsztatowych w 1951 roku do
momentu debiutu wydawniczego w kwietniu 1956 roku – powstało kilkanaście tekstów,
które uznać można za pełnoprawne utwory. Dziesięć opowiadań i dwa artykuły
zamieszczone w niniejszym tomie uzupełniają i jednocześnie wypełniają młodzieńczy
dorobek literacki Hłaski. W zachowanym archiwum nie ma już ani jednego tekstu, który
uznać można za skończony, stanowiący osobną całość literacką.
Rozpoczęte w ubiegłym roku przedsięwzięcie wypełnienia literackiej spuścizny Marka
Hłaski uznać można za zakończone. Wzbogacenie kanonu o juwenilia pisarza stanowi nie
tylko atrakcję, ciekawostkę czytelniczą, ale przede wszystkim rzuca nowe światło na
całą twórczość autora Cmentarzy. Pozwala na prześledzenie genezy jego dojrzałego
pisarstwa, ukazuje młodzieńcze inspiracje Hłaski, a także początki poszukiwań
własnej poetyki, która wykwitła w pełni już w Pierwszym kroku w chmurach. Ponadto –
co może najważniejsze – teksty zgromadzone w niniejszym tomie posiadają
niezaprzeczalną wartość literacką. Stanowią niezwykle odważne próby uchwycenia (czy
raczej odkłamania) otaczającej pisarza rzeczywistości.
Prywatnie tu: tudorotasokolowska.pl
Prowadzący:
Dorota Sokołowska
