Powieść pod różą – książka odnaleziona w archiwum. Nieocenione źródło wiedzy o środowisku przedwojennej lewicy warszawskiej i samej Warszawie tamtych lat.
Zwyczajny dzień 1952 roku. Do domu Boguszewskiej i Kornackiego przychodzi tajemniczy mężczyzna i przedstawia się jako Ryś Wietrakowski – ten Ryś Wietrakowski, bohater jednej z powieści gospodarzy. Teoretycznie wszystko się zgadza, w ich książce, której akcja rozgrywała się w pierwszej połowie lat 40., Wietrakowski był młodym partyzantem, członkiem Armii Ludowej. Teraz jest mężczyzną po czterdziestce i jak wkrótce wyjawia, oficerem UB. Teoretycznie – bo Ryś Wietrakowski… to postać fikcyjna.
Wizyta trwa dalej, oficer przedstawia prawdziwy powód odwiedzin: interesuje go niejaki Efron-Freiman, „towarzysz Maks”, przedwojenny komunista, znajomy autorów. Gospodarze zachowują dystans wobec gościa, a kiedy ten wychodzi, wracają pamięcią do dwóch miesięcy 1938 roku, poprzedzających aresztowanie Efrona-Freimana, i rozpoczynają swoją opowieść.
Książka została ukończona w 1963 roku i złożona w wydawnictwie Czytelnik, jednak nie opublikowano jej ze względów politycznych. Dziś, zaopatrzona w znakomite posłowie Hanny Kirchner, trafia wreszcie do czytelników.
Jeszcze wciąż nie wiemy, w jakiej sprawie pan pułkownik fatygował się tutaj do nas.
– Przedstawić się, z początku…
– To już zrobiliśmy! Wzajemnie, obopólnie… – roześmiałem się. – A co jeszcze? Co dalej?
– Jeszcze trochę serca! – Pułkownik wstał z fotela. Wziął w rękę łyżeczkę z jednej z czterech tamtych filiżanek, i zadzwonił niegłośno: – Rysio Wietrakowski chciałby napić się herbaty z rodzicami! Bo przyszedł do rodziców…
(fragment)
Helena Boguszewska (1883–1978) – polska powieściopisarka, autorka reportaży, żona Jerzego Kornackiego i przyjaciółka Zofii Nałkowskiej. Ukończyła studia na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Aktywnie działała na rzecz równouprawnienia kobiet i poprawy sytuacji chorych dzieci, publikowała artykuły społeczne, m.in. w „Bluszczu” i „Kobiecie Współczesnej”. Razem z mężem założyła Zespół Literacki „Przedmieście”, któremu przewodniczyła. Po wojnie brała udział w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Autorka licznych powieści, m.in. Świat po niewidomemu (1932), Ci ludzie (1933), Czerwone węże (1933), Całe życie Sabiny (1934), Anielcia i życie (1938), Zwierzęta śród ludzi (1965).
Jerzy Kornacki (1908–1981) debiutował jako pisarz w latach 30. na łamach czasopisma „Kobieta Współczesna”. W okresie 1932–1933 był redaktorem tygodnika „Epoka”. Współzałożyciel i członek grupy „Przedmieście”. Ogłosił wiele opowiadań i powieść Kręgle i kule (1959). W czasie wojny pisał dzienniki, które nie zostały nigdy opublikowane. Od 1934 roku Helena Boguszewska i Jerzy Kornacki tworzyli spółkę autorską. Napisali razem: Jadą wozy z cegłą (1935), Wisła (1935), Polonez (1936), Ludzie śród ludzi (1946), Las (1955) oraz Zielone lato 1934 (1959).
Prywatnie tu: tudorotasokolowska.pl
Prowadzący:
Dorota Sokołowska
