Rozkojarzenie i szeroko rozumiana nadpobudliwość uważane są powszechnie za objawy wskazujące na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD. Zaburzenie to z reguły jest pierwszy raz rozpoznawane w wieku dziecięcym, jednak charakterystyka samego zespołu sprawia trudności w procesie diagnostycznym. Jak zatem rozpoznać ADHD? Które symptomy powinny wzbudzić czujność uważnego rodzica?
Pojęcie ADHD (z ang. attention deficit hyperactivity disorder) jest doskonale znane większości osób – zyskało swego czasu „medialną sławę” – jednak ze względu na wyjątkowy charakter tego zaburzenia neurorozwojowego, jego zróżnicowane symptomy są bardzo często błędnie interpretowane. Pojęcie zespołu tysiąca objawów jest oczywiście skrótem myślowym, jednak w rzeczywistości ADHD może przybierać wiele różnych, często niespecyficznych form zachowania. Dziecko z rozpoznaniem zespołu nadpobudliwości ruchowej bardzo często jest nieuważne, działa impulsywnie, a w szkole zmaga się z problemami w kontaktach z nauczycielami oraz rówieśnikami. Należy jednak pamiętać o tym, że nie tylko zachowania nadpobudliwe i przesadnie energiczne wskazują na obecność omawianego zaburzenia.
Deficytowi uwagi u malucha może bowiem towarzyszyć również tendencja do wycofywania się w świat własnych myśli i marzeń. Takie dziecko często bez konkretnej przyczyny fiksuje wzrok na przypadkowym punkcie w przestrzeni oraz wydaje się nieświadome zdarzeń zachodzących w jego najbliższym otoczeniu. Oczywiście każdy przypadek wymaga szczegółowej i pogłębionej diagnostyki, jednak opisane spektrum zachowań również występuje często u dzieci z rozpoznanym ADHD.
Okres dziecięcy jest bardzo często związany z ujawnianiem się u dzieci przejawów pierwszego nieposłuszeństwa, któremu towarzyszy z reguły nadmierna ruchliwość i gadatliwość. Nie oznacza to jednak, że każde zachowanie tego typu wskazuje na obecność ADHD u malucha. Diagnostyka wymaga obserwacji objawów we wszystkich środowiskach, w jakich przebywa nasze dziecko (dom i szkoła są tu tak samo istotne). Objawy te muszą wyraźnie utrudniać codzienne funkcjonowanie i nie mogą być przypisane do innych problemów zdrowotnych. Warto jednak szczególnie przyjrzeć się zachowaniom dziecka wówczas, gdy:
Wiele przypadków ADHD ma charakter przewlekły, co stanowi znaczący problem w jego późniejszym funkcjonowaniu w życiu dorosłym. Osoby cierpiące na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi wykazują problemy w relacjach społecznych, mają trudności we wchodzeniu w związki, a także napotykają komplikacje w życiu zawodowym. Zauważenie niepokojących objawów wymaga zatem podjęcia odpowiednich działań diagnostycznych i wdrożenia terapii, która opierać się będzie na m.in. modyfikacji wpływu najbliższego środowiska oraz wykonywaniu odpowiednich ćwiczeń integrujących.
Znaczącym problemem dla opiekunów dzieci z zespołem nadpobudliwości ruchowej – stwierdzonej przez lekarza – jest kwestia dostosowania reakcji do zachowania malucha. Napady złości, stany głębokiego zamyślenia oraz inne niepokojące symptomy występują powszechnie u dzieci z ADHD, dlatego pierwszym krokiem do zapewnienia komfortu maluchowi jest umiejętna odpowiedź na zaistniałe zachowanie. Niewskazane są zachowania agresywne, wymierzanie kar oraz personalne interpretowanie pozornie niegrzecznego zachowania pociechy. Zamiast tego przejawy ADHD u dziecka powinny spotykać się ze zrozumieniem, próbą spokojnego okiełznania trwającego napadu złości lub znalezieniem metody np. pomagającej maluchowi wrócić myślami do rzeczywistości.
Warto również odpowiednio zabezpieczyć potencjalne miejsca wypadków w domu – szczególnie, gdy mamy wyjątkowo aktywne ruchowo pociechy. Wykupienie przez nas ubezpieczenia na życie daje określony typ gwarancji uniknięcia przykrych konsekwencji często występujących u maluchów upadków lub urazów, jednak działania prewencyjne zawsze powinny stanowić priorytet. Dodatkowo należy korzystać z porad specjalistów, których wskazówki nierzadko stanowią ogromne wsparcie dla opiekunów w codziennym funkcjonowaniu z maluchem z ADHD. Jest szczególnie istotne z tego względu, że nie istnieje jeden uniwersalny model zachowań rodzica w kontekście dzieci z ADHD. Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia (na jakimś poziomie każde dziecko z ADHD jest inne), dlatego oparcie swoich metod rodzicielskich o wspomniane wskazówki może realnie przyczynić się do poprawy samopoczucia – zarówno dziecka, jak i rodziców.
Z zaburzeniami neurorozwojowymi można funkcjonować zarówno w wieku dziecięcym, jak i dorosłym, jednak klucz do sukcesu, poza oczywistą konsultacją ze specjalistą, leży w odpowiedniej edukacji całej rodziny uczestniczącej w procesie wychowania takiego dziecka. Kolejną kwestią – zadanie dla osób zdrowych – jest propagowanie zachowań tolerancyjnych, empatycznych i inkluzywnych. Tak, aby każda osoba, także ta z ADHD, czuła się częścią społeczności.
