Odsłonięto tablicę upamiętniającą solidarność białostoczan z narodem węgierskim

Tablicę odsłonięto na budynku Archiwum Państwowego

Tablicę odsłonięto na budynku Archiwum Państwowego przy Rynku Kościuszki w centrum miasta. Napis po polsku i węgiersku głosi, że to dowód wdzięczności dla mieszkańców Białostocczyzny za solidarność, przyjaźń i wsparcie Węgrów w walce o wolność w 1956 roku.

Głównym organizatorem był Region Podlaski NSZZ Solidarność i ambasada Węgier w Polsce, we współpracy m.in. z wojewodą podlaskim, marszałkiem regionu i prezydentem Białegostoku.

Niech ta tablica upamiętnia historię, która splotła dzieje braterskich narodów i przypomina kolejnym pokoleniom o tragicznych wydarzeniach, które miały miejsce w 1956 roku

- mówił przewodniczący podlaskiej "S" Józef Mozolewski.

Uroczystość poprzedziła konferencja historyczna

Uroczystość poprzedziła konferencja historyczna w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim poświęcona powstaniu węgierskiemu 1956 roku i pomocy udzielanej wtedy Węgrom przez Polaków.

- Nigdy nie zapomnimy wam, że podczas rewolucji i po rewolucji, najwięcej pomocy, żywności oraz krwi dostaliśmy właśnie z Polski - podkreślała w swoim wystąpieniu ambasador Węgier w Polsce Orsolya Zsuzsanna Kovacs.

- Polska krew pomnażała się w budapesztańskich rodzinach i to jest piękny symbol, że w budapesztańczykach, przez tę solidarność, płynie polska krew - dodała ambasador Kovacs.

Mówiła też, że solidarność okazana Węgrom przez Polaków w 1956 r. i Polakom przez Węgrów w stanie wojennym w Polsce musi być nadal przekazywana tym, którzy "są bardziej potrzebujący, niż my". Zwracając się do uczniów, którzy wzięli udział w spotkaniu, przypominała historię dobrych relacji polsko-węgierskich, sięgając jeszcze do XIX wieku, mówiła że przez lata łączy oba narody "miłość i interes". - Bardzo proszę młodzież, żeby pielęgnowała te dwie "nogi" naszej przyjaźni - powiedziała.

Wystawa IPN "1956: Polska-Węgry. Historia i pamięć"

W Urzędzie Wojewódzkim, można też było zobaczyć wystawę IPN "1956: Polska-Węgry. Historia i pamięć". Archiwum Państwowe wspólnie z białostockim magistratem wydało ulotkę informującą o wydarzeniach w mieście w związku z rewolucją węgierską w 1956 roku.

Jak wynika z zamieszczonych tam informacji, 24 października 1956 r. na dziedzińcu Pałacu Branickich zebrało się ok. 15 tys. osób, by posłuchać wystąpienia radiowego Władysława Gomułki. Pojawiły się hasła liberalizacji ustroju i poprawy warunków życia. Część uczestników udała się potem w manifestacji, przez centrum miasta, do kościoła św. Rocha. Manifestanci nieśli, oprócz polskich, również flagę węgierską.

Na wieść o starciach i ofiarach, w mieście rozpoczęła się zbiórka darów i krwi; pieniądze zbierano np. przed Archiwum Państwowym. W ulotce jest zamieszczone zdjęcie wykonane w tym miejscu w listopadzie 1956 roku.

Po podsumowaniu akcji okazało się, że mieszkańcy Białostocczyzny zebrali w sumie ok. 387 tys. zł, kilka ton żywności, leki oraz 47 litrów krwi; był to ósmy wynik w kraju. -Białostoczanie okazali się ofiarni. Może miało na to wpływ też to, że pamiętali okupację sowiecką. Minęło przecież niewiele lat od tego, co działo się tutaj w okresie II wojny światowej - powiedział dyr. Archiwum Państwowego w Białymstoku Marek Kietliński.

Powstanie węgierskie w 1956 roku

Powstanie węgierskie, nazywane również rewolucją węgierską, wybuchło 23 października 1956 roku. Jego uczestnicy domagali się przywrócenia wolności słowa i innych swobód obywatelskich oraz pełnej niezależności od ZSRR. W trakcie powstania rząd premiera Imre Nagya anulował system jednopartyjny i ogłosił wystąpienie Węgier z Układu Warszawskiego.

Rozpoczęta 4 listopada interwencja wojsk sowieckich w ciągu kilku tygodni krwawo stłumiła powstanie. Władzę na Węgrzech przejął wówczas marionetkowy rząd Janosa Kadara.

Represje wobec uczestników węgierskiego powstania trwały jeszcze długo po ostatecznym zdławieniu wolnościowego zrywu. W czasie walk zginęło ok. 2,7 tys. osób. Po upadku powstania ponad 200 tys. ludzi uciekło na Zachód; kilkaset osób stracono i tysiące uwięziono.

Podczas rewolucji oraz w następnych miesiącach Polacy przekazali na Węgry pomoc wartości blisko 2 mln dolarów (według obecnych cen około 17,5 mln dolarów). Oddali też ok. 800 litrów krwi.

źródło: PAP | red: mag