W dziewiątej edycji peletonu, na ośmiokilometrowej trasie, znalazło się kilka miejsc, w których uczestnicy mogli wysłuchać historii z nimi związanych.

Od pomnika katyńskiego po więzienne mury i "czarnego kruka"

Edukacyjny przejazd zaczął się pod pomnikiem upamiętniającym zbrodnię katyńską, dalej trasa przez Plac Katyński prowadziła ulicami 11 listopada, Zwierzyniecką m.in. do obecnego aresztu śledczego.

Było to miejsce, gdzie sowieci w latach 1939-41 też przetrzymywali osoby aresztowane, z których część została skierowana do łagrów, część zamordowana w roku 1941, a istnieje też prawdopodobieństwo, że osoby, które były wyłapywane w roku 1940 w ramach dodatkowej akcji zbierania więźniów do zbrodni katyńskiej, też tam trafiły na krótki czas - powiedział dr Piotr Popławski z Muzeum Pamięci Sybiru.

Koło aresztu uczestnicy peletonu mogli zobaczyć dawną sowiecką karetkę więzienną - z rosyjskiego tzw. czornyj woron - czarny kruk, którą sowieci przewozili osoby aresztowane. 

Takimi pojazdami transportowano także polskich oficerów pomordowanych w Katyniu 10 kwietnia 1940 r. Prezentowany pojazd to jedna z replik, które były wykonane na potrzeby filmu Andrzeja Wajdy "Katyń" - wyjaśnił dr Piotr Popławski.

Uczestnicy peletonu byli też m.in na terenie zajmowanym obecnie przez Straż Graniczną, gdzie dawniej mieściły się koszary wojskowe.

Międzynarodowa inicjatywa 

"Peleton Pamięci" jest od kilku lat przedsięwzięciem międzynarodowym. Odbywa się także na Litwie, Łotwie oraz w Mołdawii w ramach współpracy Muzeum Pamięci Sybiru z tamtejszymi placówkami zajmującymi się historią. Wspólnie działają na rzecz upamiętniania sowieckich represji, które są doświadczeniem całej Europy Środkowo-Wschodniej.

21 sierpnia peleton odbył się w Rydze, 22 sierpnia w Wilnie, a 30 sierpnia będzie zorganizowany w Kiszyniowie w Mołdawii.

Deportacje i represje

Dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru prof. Wojciech Śleszyński przypomniał, że deportacje i represje z lat 1940-41, których dopuścili się sowieci, dotknęły ludzi z wielu krajów Europy Środkowo-Wschodniej, a ich początek dał pakt z 23 sierpnia 1939. r. Hitlera i Stalina o nieagresji (Ribbentrop-Mołotow), którego tajnym protokołem był podział tej części Europy na strefy wpływów niemiecką i sowiecką przed rozpoczęciem II wojny światowej.

Obecny na białostockim peletonie dyrektor Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy dr Arunas Bubnys powiedział, że także współcześnie Rosja zagraża tej części Europy. - Mamy takie czasy, że imperializm rosyjski znów zagraża naszemu regionowi, w Polsce i Ukrainie w czasie wojny, i krajom bałtyckim, i Mołdawii. Ta historia jest bardzo ważna, bardzo aktualna - powiedział Bubnys.

Dr Gints Apals z Muzeum Okupacji Łotwy w Rydze także podkreślił, że pamięć o historii jest ważna także ze względu na jej współczesne aspekty i solidarność międzynarodową. 

źródło: PAP | red: sk