Trzeci pomnik Kodeksu Supraskiego stanął przy bibliotece Muzeum Podlaskiego w Białystoku

W województwie podlaskim kończy się Rok Kodeksu Supraskiego

W tym roku wypadają ważne rocznice związane z manuskryptem Kodeksu Supraskiego- tysiąclecie istnienia tego zabytku piśmiennictwa, jubileusz 500-lecia momentu, kiedy trafił do biblioteki klasztoru w Supraślu i 200-lecia jego odnalezienia w tym monasterze przez księdza prof. Michała Bobrowskiego z Uniwersytetu Wileńskiego.

Jedną z form upamiętnienia jest kamienny pomnik - otwarta księga kodeksu na postumencie. Grawerowane litery i zdobnictwo zaczerpnięto z oryginału tej księgi. Na bocznych ścianach podstawy wypisane zostały rocznice, które pomnik upamiętnia. Symbolicznie, dzięki łączeniu się ze sobą ciemniejszych i jaśniejszych równoramiennych krzyży, podkreślono też wspólne dziedzictwo kulturowe Polski i Bułgarii.

Powstało kilka pomników upamiętniających manuskrypt 

Trzy miesiące temu taki pomnik odsłonięty został w monasterze w Supraślu. Uroczystość była wpisana do programu międzynarodowej konferencji naukowej Kodeks supraski 1000 – 500 – 200. Kolejny stanął w listopadzie w Wólce Wygonowskiej, miejscu urodzenia Michała Bobrowskiego. Trzeci z nich miał stanąć przy Muzeum Podlaskim w samym centrum Białegostoku.

Placówka mieści się w zabytkowym obiekcie przy Rynku Kościuszki. Muzeum wystąpiło do Miejskiego Konserwatora Zabytków z wnioskiem o wydanie zaleceń konserwatorskich. Konserwator zwrócił uwagę, że zaproponowana rzeźba nie ma związku z historią miasta czy ratusza, a przyjęcie planowanej koncepcji lokalizacji utrudniłoby działalność muzeum - ustawianie elementów wyposażenia podczas imprez masowych na rynku i wokół ratusza.

W ocenie konserwatora, formą właściwszą byłaby np. tablica na ścianie obiektu.

Wobec takich zaleceń Muzeum Podlaskie nie wystąpiło o pozwolenie na postawienie pomnika przy ratuszu. Stanął on przy bibliotece Muzeum Podlaskiego, zlokalizowanej przy Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego przy ul. Świętojańskiej w Białymstoku.

Jesteśmy dumni, że to upamiętnienie powiązano z naszą instytucją, bo Kodeks Supraski to wyjątkowy zabytek. Chcemy ten pomnik zlokalizować na terenie jednej z naszych białostockich lokalizacji - powiedział dyrektor Muzeum Podlaskiego Waldemar Wilczewski.

Przyznał, że usytuowanie przy ratuszu jest skomplikowane. Z jednej strony obiektu są latem ogródki kawiarniane i piwne, z drugiej miejsce jest wykorzystywane do różnych celów.

Wybraliśmy więc rozwiązanie, które wydaje się sensowne. Postument stanął przy naszej bibliotece, gdzie mamy starodruki, w tym starodruki z supraskiej oficyny. Myślę, że jest to dobre miejsce, przy zachowaniu otwartości na lepsze pomysły - wyjaśnił dyr. Wilczewski.

Zaznaczył, że jest to miejsce otwarte dla zwiedzających i turystów, przestrzeń gdzie latem odbywają się koncerty, wystawy i spotkania. "Nie ukrywam, że byłby to też element przyciągnięcia ludzi do muzeum" - dodał.

Jeden z najstarszych zabytków piśmiennictwa słowiańskiego

Kodeks supraski opisywany jest jako największy objętościowo zachowany pomnik cyrylicy z X w., tzw. presławskiej szkoły piśmienniczej z Bułgarii. Odkryty został w 1823 r. w ówczesnym klasztorze Bazylianów w Supraślu przez księdza prof. Michała Bobrowskiego.

Zaliczany jest do najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków języka i piśmiennictwa słowiańskiego. Jest też nieocenionym źródłem do badań nad językiem starocerkiewno-słowiańskim.

Kodeks napisany jest cyrylicą. Zawiera 27 żywotów świętych i 22 nauki ojców Kościoła przeznaczonych na miesiąc marzec, a także jedną modlitwę. Nie wiadomo, w jakich okolicznościach opuścił Bułgarię. Jedna z wersji mówi o podarowaniu kodeksu klasztorowi supraskiemu w XVI w. przez fundatora monasteru Aleksandra Chodkiewicza.

Księga ma 285 kart – 151 z nich przechowywanych jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Część druga, licząca 118 kart, jest w Bibliotece Uniwersytetu w Lublanie w Słowenii, a 16 kart – w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu.

źródło: PAP | red: mag