"Adam. Mickiewicz" Cezary Harasimowicz

22 września 2022, 12:00

Adam
Adam

Adam Mickiewicz był wybitnym poetą i publicystą. Był też pielgrzymem, mistykiem, po części dowódcą wojskowym, kochankiem, skandalistą, mężem, ojcem, zesłańcem, tułaczem i buntownikiem. W najnowszej powieści Adam. Mickiewicz Cezary Harasimowicz strąca wieszcza z cokołu, na którym postawiła go historia i naród, w pewien sposób go uczłowiecza. Zabiera przy tym czytelnika w niezwykle barwną podróż do epoki romantyzmu i odsłania przed nim sekrety duszy wieszcza. A skoro romantyzm – wiadomo, jakiś bies-anioł musiał się w niej pojawić. Jest przewodnikiem w tej podróży. 

Trumny były trzy. Cynkowa w dębowej i orzechowej. Drewniane rozsypały się i spróchniałe szczątki rozsiały się po ziemi. Był rok 1890, 27 czerwca, trzydzieści pięć lat po jego śmierci w Konstantynopolu. Trumna cynkowa była rozpruta, wygięta, pęknięta u góry, podziurawiona u dołu. Stanąłem nieco z boku, czujnie przyglądając się ekshumacji. Starałem się ze wszystkich mocy, by na mych ustach nie wykwitł uśmieszek. Okoliczności przecież były żałobne. Nie odstąpię Go na krok, bo przecież jest moim podopiecznym.

Książka Cezarego Harasimowicza nie jest kolejną literacką biografią wieszcza, choć zachowuje chronologię wydarzeń. Jest jej wariacją, opartą na faktach barwną fikcją. Balladą o człowieku, nie zaś o postaci ze spiżu. Autor barwnie oddaje klimat epoki subtelnie osadzając ją w języku pobrzmiewającym XIX-wieczną patyną. Szkicuje niezwykle plastyczne, wręcz filmowe obrazy, przeplatając je wierszami, które ujęte w ramy fabularyzowanej historii ożywają nowymi znaczeniami.

Autor bawi się formą i opowieścią, w roli narratora obsadzając tajemniczą postać, która wciela się w rolę demiurgicznego opiekuna i przewodnika Mickiewicza, a nawet więcej, bo wręcz diabelsko-anielskiego konstruktora jego losów – od urodzenia aż do śmierci. Drugą bohaterką książki jest Polska i jej historia.

Śmierć króla wieszczono jako ostateczny omen upadku krainy, której połać rozciągała się od litewskich pól i lasów, po wielkopolskie równiny, od kurlandzkiej Windawy graniczącej z Ryską Zatoką, po Jahorlik stojący na granicy z Hospodarstwem Mołdawskim i Jedysanem tureckim. Rozdrapali Austriacy, Prusacy i Rosjanie ten kawał pięknej i przeklętej ziemi, rozdarli jak bogaty aksamit, dzieląc między siebie strzępy tkaniny.

    Niechże jego zdrożna królewska mość spoczywa w pokoju czy to w piekle, czy to w niebiosach. Nie moja sprawa. Ja wsłuchuję się w tępy stukot końskich kopyt. 

(…)

    Trzask przebija się przez granat nocy i wsiąka w śnieżnosiwą zawieruchę. Gniadosz brnie z trudem przez zamieć. Barbara jest dzielną kobietą, wybrała się do Nowogródka sama i sama uparcie wraca po wizycie w kancelarii męża. Mąż ma na imię Mikołaj pieczętuje się herbem Poraj, jest adwokatem sądowym w Nowogródku, pomniejszym rejentem i komornikiem. Barbara, jak się rzekło, to dzielna kobieta, ale nieco lekkomyślna, bo w ciężarnym stanie nie powinna się wybierać w zimową podróż, by zobaczyć na krótko męża. Barbara ma już za sobą jeden poród, pierworodnemu na imię dano Franciszek. Do drugiego rozwiązania jeszcze czas, za trzy tygodnie termin, więc Mickiewiczowa myśli, że nic złego podczas podróży zadziać się nie może.

    Lecz dzieje się.

Mickiewicz w Adamie nie jawi się bynajmniej wyłącznie  jako geniusz, cudowne dziecko romantyzmu. Jest mężczyzną z krwi i kości – delikatnym i uduchowionym, tak, ale też kochliwym, burkliwym, zadufanym w sobie, równie skłonnym do uniesień, jak i konfliktów.  

Harasimowicz maluje swoim genialnym piórem dwóch, jakby ulepionych z innej gliny poetów. Tego, którego duch unosił się wysoko w otchłani Kosmosu, i natchniony prawami Absolutu tworzył swoje genialne dzieła i tego drugiego, który brodząc po ugorach codziennego życia szukał sensu istnienia – napisał w recenzji książki Jerzy Antczak, dodając, że książka porwała go bez reszty i chętnie zobaczyłby ją na dużym ekranie.

    Adam obejmuje dłońmi jej zimne policzki. Szepcze: 

    - To już skończone. Niebyłe. Tylko ciebie chcę… Tylko…

    Znów długi namiętny pocałunek. Ona w pierwszych sekundach broni się. Potem ulega. Rozsypują się rozrzucone, pokreślone kartki. Jedna z nich sfruwa z łóżka niczym ćma na podłogę. Za mglistym oknem wiatr miota po ulicy zeschniętymi liśćmi. Leci rdzawa chmura w stronę Ratusza. Kochają się krótko. Ona ucieka ze wzrokiem. Poprawia suknię. Idzie do drzwi i mówi odwrócona plecami:

    - To koniec. Nie ma dla nas żadnej nadziei.

    Skrzypnęły drzwi. W zatęchłej mansardzie pozostał zapach bogatej francuskiej perfumy.

 

Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!

Postaci twojej zazdroszczą anieli,

A duszę gorszą masz, gorszą niżeli!…

Przebóg! tak ciebie oślepiło złoto!

I honorów świecąca bańka, wewnątrz pusta!

Bodaj!… Niech, czego dotkniesz, przeleje się w złoto

Gdzie tylko zwrócisz serce i usta,

Całuj, ściskaj zimne złoto!

***

- Chcesz pozostawić po sobie wieczne cierpienie? 

    Odpowiedział: 

    - Nie. 

    Stwierdziłam:

    - Stało się. Nie cofniesz już swoich słów. Nie spalisz wszystkich rymów. Pójdą w naród i poczynią tyle dobrego i złego.  

    Przeraził się: 

    - Złego? 

    Wycedziłam: 

    - To dziwny naród. Tyle w nim wzniosłości, ile upadku. Tyle poczucia niższości, co megalomanii. Tak, tak, Prometeuszu. Ulepiłeś swój naród z grząskiej gliny pomieszanej z gorzkimi łzami. Chciałeś wykraść z niebios iskrę bożą, by tchnąć w ten dziwny twór ducha, ale nie kradnie się ognia Panu Bogu. Dlatego na wieki wieków będziesz za karę przykuty razem ze swoim ludem do skał, a sępy będą wam wyjadać wątroby. Będziecie, Polacy, tak cierpieć po wsze czasy. 

   - Odejdź. 

 O autorze:

 Cezary Harasimowicz – pisarz, scenarzysta, dramaturg. Autor scenariuszy, według których powstało kilkanaście filmów i seriali (między innymi „300 mil do nieba”, „Bandyta”, „Daleko od okna”, „Żyć nie umierać”, „Ekstradycja 3”, „Przeprowadzki”). Autor kilkunastu powieści (między innymi „Saga czyli filiżanka, której nie ma”, „Mirabelka”, „Była sobie miłość”. „Tajemnica Iny”). Laureat wielu nagród, w tym Nagrody Literackiej Miasta Stołecznego Warszawy i amerykańskiej nagrody Hartley-Merrill Prize.

Prowadzący:

Dorota Sokołowska



ZNAJDŹ NAS







Mamy dla Was nowe książki do wzięcia!

Zdecyduj, którą z książek chcesz od nas dostać i napisz!
czytam@radio.bialystok.pl



„Bolesław Augustis i Sybiracy z Nowej Zelandii. Kwerenda i digitalizacja wybranych archiwów”- materiały do książki zbiera Urszula Dąbrowska

Fragment reportażu historycznego stypendystki Prezydenta Białegostoku o Bolesławie Augustisie.



Czy łatwo być autorką książki i jednocześnie ilustratorką? Rozmawiamy z Małgorzatą Masłowiecką

O pachnącej lawendą okładce, pomyśle na książkę dla dzieci o Simonie Kossak oraz Detektywnie Szukajle-rozmawiamy z białostocką ilustratorką Małgorzatą Masłowiecką



"CHADowa Dziewucha" Olga Kozłowska. Rozmawiamy o literaturze i ...dwubiegunowości

O tym, jak poradzić sobie z dwubiegunowością i dlaczego potrzebna jest dobra diagnoza- w rozmowie z autorką książki Olgą Kozłowską



O poezji opowiada Irena Potakiewicz

Czy warto nasycać się pięknem? Tak, bo potem mogą powstać piękne wiersze!- mówi Irena Potakiewicz



"Przepowiednie dla Polski" Podlasianka -rozmowa z red. Maciejem Marchewiczem

Prywatne wizje i objawienia mistyczki z Podlasia



"Doppelgaenger. Sobowtór" Andrzej Gołda, Katarzyna Rygiel

Film czy książka? Spór rozstrzyga nasz recenzent, pan Wiesław



Z Urszulą Gajdowską rozmawiamy o mutyzmie wybiórczym i jej nowych książkach

Czy literatura może mieć pełnić inne niż rozrywkowe funkcje?



"Duet (nie)idealny" -rozmowa z autorką Joanną Łapińską

Czy Białystok nosi się w sercu, mimo że mieszka się gdzie indziej? Jak napisać dobry romans biurowy?
I co ma do rzeczy Joanna Chmielewska? Porozmawiajmy!



"Seksualna"-nowa książka Krystyny Bezubik. Rozmowa z autorką

Nowość! O książce opowiada sama autorka





" Sto nowych rysunków Franza Kafki"

Pierwsza książka, w której opublikowano całość dorobku graficznego Franza Kafki.



"Opera na trzy śmierci" Sylwia Stano

Powojenna Warszawa, prastara puszcza, trzy zbrodnie i dziewczyna, która ocalała, by śpiewać.



"Za wolność moich sióstr" Gayle Tzemah Lemmon

Nie miały głosu. Nie miały praw. Nie miały przyszłości. Więc z bronią w ręku postanowiły je sobie wywalczyć



"Ten drugi" Książę Harry

Jest mężem, ojcem, działaczem humanitarnym i ekologicznym, weteranem wojennym i ambasadorem zdrowia psychicznego.
Mieszka w Santa Barbara w Kalifornii z rodziną i trzema psami.



"Mapa kulturowa" Erin Meyer

W książce znajdziemy wiele skutecznych rad, wskazówek i praktycznych przykładów m.in. rozmówki angielsko-holenderskie, które udowadniają, że uprzejmość ma wiele twarzy



"O tyranii” Timothy Snyder

"O tyranii” Snydera to przełomowa książka o tym, jak przeciwstawiać się autorytaryzmowi. Niestety nawet dziś, w XXI wieku, wciąż rezonuje jako dzieło na wskroś trafne i aktualne.



"Sekcja zwłok. True crime – historie z prosektorium" Vincent di Maio, Ron Franscell

Autorzy zapraszają nas do świata koronerów, przysięgłych, świadków i sędziów



"Kiedy kobiety były smokami" Kelly Barnhill

Opowieść o kobiecym gniewie, zmowie milczenia i godzeniu się z losem, mocny feministyczny manifest
w fantastycznym przebraniu.



O czym mówimy w tym tygodniu?

Kilka propozycji na najbliższy czas. Co warto czytać?



Co będziemy czytać i polecać w najbliższym czasie?

Nowości z księgarskich półek-polecamy codziennie o 12.20



"Operacja mundial. Futbol, korupcja, polityka. 1930-2026" Krzysztof Kawa, Remigiusz Półtorak

W prawdziwej grze – o wielkie pieniądze, prestiż i wpływy – biorą udział nie tylko gwiazdy futbolu. To czasem czarna energia.



"Moc dobrych słów" Matt Haig

Matt Haig to jeden z najbardziej inspirujących popularnych autorów naszej epoki, piszących o zdrowiu psychicznym.



"Lazurowa idea. O rzeczywistości" Zellker

Ksiązkę poleca Grupa Wydawnicza Harmonia. Wydawnictwo UNUO



"Zaraz wracam" Liliana Fabisińska

Zapraszamy na przygody mafijne, jazdę na skuterze i wirtuozerię kulinarną w najnowszej powieści Liliany Fabisińskiej



"Adam. Mickiewicz" Cezary Harasimowicz

Autor strąca wieszcza z cokołu, zabiera czytelnika w niezwykle barwną podróż do epoki romantyzmu



"Czereśnie od Świętej Anny" Michael Sowa

Jest rok 1945. Na ziemie Dolnego Śląska wkracza Armia Czerwona, nieodwracalnie zmieniając życie jego mieszkańców.



„Wymyślone miasto Lwów” Ziemowit Szczerek

Dla Ziemowita Szczerka Lwów to po prostu jego miasto.



"Nagły świt" Agnieszka Jeż

. Premiera pierwszego tomu SAGI RODZINY POLAKOWSKICH już 7 września.



"Jak żyć z lękiem" Marcin Matych

Dr Nerwica - rapując i pisząc - zachęca wszystkich cierpiących w ukryciu z powodu lęku do sięgnięcia po pomoc.



"Przypływ. O emocjach i seksualności dojrzałych kobiet" Alicja Długołęcka

Coś dla dojrzałych pań- książka poszerza horyzonty, daje wiedzę, proponuje nowe drogi



"Deman" Artur Urbanowicz

Zastanawiałeś się kiedykolwiek, co by się wydarzyło, gdyby w czasie opętania to człowiek kontrolował demona, a nie odwrotnie?



"Boginie, dziewice, potworzyce" Hanna Furgo

Książka zawiera 500 haseł i jest skarbnicą wiedzy o mitycznych bohaterkach, a także ich obecności w kulturze i sztuce



"Twierdza Warszawa" Dariusz Kaliński

Walcząca Warszawa to nie tylko powstanie. Książka mówi o tym, co najważniejsze dla tego miasta.



"Historia Kościoła. O męczennikach palestyńskich” Euzebiusza z Cezarei

Nowe wydanie „Historii Kościoła” w klasycznym tłumaczeniu ks. bpa Arkadiusza Lisieckiego. Słowo wstępne do książki napisał Paweł Lisicki.



Z okazji 75. urodzin brazylijskiego pisarza Paula Coelho przypominamy sylwetkę Autora

75. URODZINY PISARZA PAULO COELHO, 35. ROCZNICA WYDANIA PIELGRZYMA
ALCHEMIK OD 650 TYGODNI NA LIŚCIE BESTSELLERÓW „USA TODAY”




źródło: www.radio.bialystok.pl

Białystok FM 99,4 Łomża FM 87,9 Suwałki FM 98,6 Siemiatycze FM 104,1 Białowieża FM 89,4 178,352 MHz (k.5C) DAB+

Copyright © Polskie Radio Białystok