"Żniwa w skansenie" w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej

Jak wyglądały dawniej żniwa na Podlasiu?

Zwykle żniwa na Podlasiu rozpoczynały się w drugiej połowie lipca i towarzyszyły im obrzędy mające zapewnić obfite plony i urodzaj w następnych latach. Zżynanie pierwszych kłosów nazywano zażynkiem i traktowano bardzo poważnie. Uważano, że jego powodzenie będzie miało wpływ na dalszą pracę żniwiarzy i jej efekty. Starannie wybierano osobę, która tego dokona - musiał to być ktoś pobożny, a do tego zręczny i pracowity, cieszący się szacunkiem wśród sąsiadów. Z pierwszych garści zżętego zboża układano krzyż. By zażegnać widmo głodu - kładziono na nim kromkę chleba.  

Równie wielką wagę przywiązywano do zakończenia żniw. Kiedy prace zbliżały się ku końcowi, na polu zostawiano niewielką kępkę zboża zwaną przepiórką. Ta dekoracja miała zapewnić obfity plon w następnym roku. Kłosy wiązano, zdobiono kwiatami, wokół układano kamienie, w środku - chleb, ale żeby zagwarantować polom urodzaj, trzeba było jeszcze przepiórkę oborać. Żniwiarza lub żniwiarkę chwytano za nogi i, ku uciesze patrzących, ciągnięto wokół przepiórki. Ta zostawała na polu do czasu, gdy trzeba je było zaorać przed kolejnym siewem.

Żniwa kończył przemarsz orszaku dożynkowego, na którego czele niesiono wieniec. Jego podstawą było niemłócone zboże, głównie pszenica i żyto. Jako symbol dobrobytu, wieniec dożynkowy strojono orzechami, jabłkami, jarzębiną, kwiatami i wstążkami. Przeznaczony był dla gospodarza, który w podzięce zapraszał wszystkich do wspólnego biesiadowania.

Inscenizacja, warsztaty i wystawa

Dawne zwyczaje żniwne odtworzyły w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej zespoły folklorystyczne z regionu: Wrzosy i Kompania Męska z Kalinówki Kościelnej I Koło Gospodyń Wiejskich Czechowianki.

Po inscenizacji zaplanowano warsztaty z układania równianek. To wiązanki dożynkowe, które święci się w kościołach - 15 sierpnia, w Święto Matki Boskiej Zielnej. Dawniej układano je z czterech rodzajów zbóż: owsa, pszenicy, żyta i jęczmienia, warzyw oraz ziół. W niektórych wsiach na Sokólszczyźnie równianki przewiązywano krajkami - wąskimi, tkanymi pasami.

Zainteresowani mogli zwiedzić wystawę "Przestrzeń oswojona. Wierzenia w kulturze ludowej".

Na zakończenie zaplanowano potańcówkę z Kapelą Braci Rejwów.  

| red: gl, pp