Czarny dym w Watykanie. W czwartek kolejne głosowanie

Od 1878 roku, gdy wybrany został papież Leon XIII, kaplica z freskami Michała Anioła jest stałym miejscem konklawe.

Od ponad 200 lat tradycją jest, że wyborowi papieża towarzyszy dym z komina na dachu Kaplicy Sykstyńskiej. Dopiero od 1914 roku kolor dymu różni się w zależności od wyniku głosowania: czarny, gdy papież nie został wybrany, i biały jako znak dokonania wyboru.

Black smoke emerged from the chimney over the Sistine Chapel at 21:00 on Wednesday evening, signalling that a first ballot has been held at the conclave and has concluded without the election of a Pope.https://t.co/hlmAJdskTO
pic.twitter.com/AKxuUbDK2g

— Vatican News (@VaticanNews) May 7, 2025

Potrzeba dwóch trzecich głosów

Do wyboru potrzebna jest większość dwóch trzecich głosów. Przy 133 elektorach wynosi ona 89 głosów.

W środę odbyło się pierwsze głosowanie na konklawe. 

Począwszy od czwartku, dwa głosowania odbywać się będą rano i dwa po południu. Jeśli papież zostanie wybrany w pierwszym porannym głosowaniu, biały dym pojawi się około 10:30. Jeśli dojdzie do drugiego głosowania, dymu białego lub czarnego należy spodziewać się około południa.

W przypadku głosowań popołudniowych od czwartku biały dym po pierwszym głosowaniu pojawi się około 17:30, a po drugim - około 19:00.

Dwa piece

W Kaplicy Sykstyńskiej ustawiono dwa piece: jeden do palenia kart, używany od 1939 roku, czyli od wyboru Piusa XII, i drugi, nowoczesny, do którego dodaje się substancje chemiczne, aby zabarwić dym unoszący się z komina na dachu Kaplicy Sykstyńskiej.

Gdy wybór zostanie dokonany, związki chemiczne dołożone do pieca zabarwią dym na biało i w ten sposób tłumy zebrane na placu Świętego Piotra dowiedzą się, że jest nowy papież.

Białemu dymowi będzie towarzyszyć bicie w dzwony, aby rozwiać ewentualne wątpliwości dotyczące koloru. W przeszłości zdarzało się, że osoby zgromadzone na placu Świętego Piotra nie były w stanie jednoznacznie go określić.

Zgodnie z przepisami jeśli po 13 głosowaniach papież nadal nie zostanie wybrany, przewidziana jest 24-godzinna przerwa w głosowaniach.

Wśród wybierających czterech Polaków

Benedykt XVI w liście apostolskim z 2013 roku zarządził, że jeśli do wyboru nie dojdzie po 34 głosowaniach, elektorzy będą musieli zagłosować na jednego z dwóch kardynałów, którzy otrzymali najwięcej głosów. Także w tym przypadku konieczna będzie większość dwóch trzecich głosów.

Wyboru papieża dokonają kardynałowie z 71 krajów, którzy nie ukończyli 80 lat. Będzie wśród nich czterech Polaków: kardynałowie Stanisław Ryłko, Kazimierz Nycz, Konrad Krajewski i Grzegorz Ryś.

To konklawe będzie wyjątkowe ze względu na najwyższą w historii liczbę uczestników - co wiązało się z dodatkowymi wyzwaniami logistycznymi. W Domu Świętej Marty, w którym mieszkają elektorzy w czasie wyboru papieża, zabrakło miejsc i dlatego konieczne było znalezienie dodatkowych pokojów i ich odpowiednie przygotowanie także w sąsiednim budynku.

Ograniczenia dla kardynałów

Wszystkie przepisy dotyczące przygotowania, organizacji i przebiegu konklawe znajdują się w Konstytucji Apostolskiej "Universi dominici gregis" Jana Pawła II z 1996 roku. Stanowi ona, że od chwili rozpoczęcia wszystkich czynności związanych z wyborem papieża aż do jego publicznego ogłoszenia miejsce zamieszkania kardynałów, a w sposób szczególny Kaplica Sykstyńska i miejsca odbywających się wówczas celebracji liturgicznych, muszą być niedostępne dla osób nieupoważnionych.

Zgodnie z jednym z wymogów nikt nie może zbliżyć się do elektorów na drodze między Domem Świętej Marty a Pałacem Apostolskim, gdzie znajduje się Kaplica Sykstyńska. Jedni pokonywać będą tę krótką trasę samochodami, inni na piechotę.

Kardynałowie mają zakaz prowadzenia korespondencji i kontaktów telefonicznych oraz innych, czyli internetowych, z osobami z zewnątrz. Nie mogą oglądać telewizji, słuchać radia, czytać gazet, korzystać z mediów w sieci.

Do zachowania tajemnicy konklawe oraz wszystkiego, co zobaczą i usłyszą w jego trakcie, zobowiązane są również osoby zaangażowane w jego organizację i przebieg. To między innymi ceremoniarze oraz inni duchowni, lekarze i pielęgniarze, technicy, kucharze, sprzątacze, woźni z obsługi wind, funkcjonariusze ochrony i kierowcy. Wszyscy oni złożyli w poniedziałek przysięgę dochowania sekretu. Za jej złamanie grozi ekskomunika.

Uroczysta msza, procesja i przysięga

O 10:00 w środę w bazylice Świętego Piotra odbyła się uroczysta msza Pro eligendo Papa, czyli w intencji wyboru papieża. Przewodniczył jej 91-letni dziekan Kolegium Kardynalskiego kardynał Giovanni Battista Re.

Następnie o 16:30 z Kaplicy Paulińskiej w Pałacu Apostolskim wyruszyła do Kaplicy Sykstyńskiej procesja elektorów wraz z osobami uczestniczącymi w pierwszej części inauguracji konklawe.

Elektorzy złożyli przysięgę, przyrzekając dochować tajemnicy wyboru i skrupulatnie przestrzegać wszystkich przepisów. Są w niej też następujące słowa: "Równocześnie przyrzekamy, zobowiązujemy się i przysięgamy, że jeśli ktokolwiek z nas, z Boskiego postanowienia, zostanie wybrany na Biskupa Rzymskiego, dołoży starań, by wiernie wypełniać posługę Pasterza Kościoła powszechnego i nie ustanie w wysiłku zapewnienia i bronienia wytrwale praw duchowych i doczesnych oraz wolności Stolicy Świętej".

W przysiędze jest również zobowiązanie, "aby nie dawać żadnego poparcia ani nie sprzyjać jakiemukolwiek oddziaływaniu, sprzeciwianiu lub jakiejkolwiek innej formie interwencji, przez które władze świeckie jakiegokolwiek porządku i stopnia lub jakakolwiek grupa osób czy jednostki chciałyby ingerować w wybór Biskupa Rzymskiego".

Następnie każdy kardynał złożył przysięgę, kładąc dłoń na Ewangelii.

Po zakończeniu tej części inauguracji Mistrz Papieski Ceremonii Liturgicznych arcybiskup Diego Ravelli wydał polecenie "extra omnes", sygnalizujące, że w Kaplicy Sykstyńskiej pozostają elektorzy, a inne osoby muszą ją opuścić. Miejsce wyboru papieża zostaje wtedy zamknięte.

Rozważania na temat znaczenia wyboru papieża

W środku został jeszcze mistrz ceremonii i były kaznodzieja Domu Papieskiego, 90-letni kardynał Raniero Cantalamessa, który wygłosił rozważania na temat znaczenia wyboru papieża.

Po wygłoszeniu rozważań włoski kardynał opuścił kaplicę z mistrzem ceremonii. Drzwi zamknął za nimi od środka kardynał z Indii George Jacob Koovakad, który w ostatnich latach był organizatorem podróży Franciszka, a od stycznia tego roku jest prefektem Dykasterii do spraw dialogu międzyreligijnego.

Pracom konklawe przewodniczy dotychczasowy sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kardynał Pietro Parolin jako najstarszy pod względem nominacji kardynał-biskup uprawniony do udziału w wyborze papieża.

Jan Paweł II napisał w Konstytucji Apostolskiej: "Aby kardynałowie elektorzy mogli uchronić się przed niedyskrecją innych osób oraz przed ewentualnymi podstępnymi próbami naruszenia niezależności ich sądu lub wolności decyzji, absolutnie zabraniam, aby pod jakimkolwiek pretekstem wnoszono do miejsc, gdzie przebiegają czynności wyboru, lub by były używane - jeśli już się tam znajdują - jakiekolwiek urządzenia techniczne służące do nagrywania, odtwarzania oraz przekazywania głosu, obrazu albo tekstu".

Nierozpoznawalny charakter pisma

Karty do głosowania są prostokątne. Na górze wydrukowane są słowa: "Eligo in Summum Pontificem" (wybieram na papieża). W dolnej połowie znajdzie się miejsce na wpisanie nazwiska elekta. Konstytucja Apostolska zaleca, by wpisywać je charakterem pisma możliwie nierozpoznawalnym, a kartę przed włożeniem do urny złożyć.

Gdy wybór zostanie dokonany i z komina uniesie się biały dym, francuski kardynał protodiakon Dominique Mamberti pojawi się na balkonie bazyliki watykańskiej i oznajmi światu "Habemus Papam" ("Mamy papieża"), poda imię i nazwisko elekta oraz imię, jakie przyjął jako papież. Następnie nowy papież pokaże się na balkonie i po raz pierwszy pozdrowi wiernych.

źródło: PAP | red: pp, tk, zmj