100 lat Tatarów w Polsce. Uroczystości w Białymstoku i Kruszynianach

Prezes Związku Tatarów RP Jan Adamowicz i kilka innych osób dostało od wojewody podlaskiego Jacka Brzozowskiego grawertony. Adamowicz odebrał także od wicemarszałka Senatu Macieja Żywno medalion Senatu jako uhonorowanie wszystkich organizacji tatarskich w Polsce. Podkreślano, że Tatarzy to ważny element tożsamości Polski, zróżnicowanego narodowo i etnicznie województwa podlaskiego.

Związek z tradycjami sprzed wieku

Obecny Związek Tatarów RP jest kontynuatorem pierwszej organizacji pod nazwą Związek Kulturalno-Oświatowy, która powstała w 1925 r. - przypomniał Jan Adamowicz. Organizacja zmieniała się, ale obecny Związek Tatarów RP z czterema oddziałami w Białymstoku, Gdańsku, Bohonikach i Warszawie jest spadkobiercą i kontynuatorem tej pierwszej organizacji, ale też tych, które istniały w dalszych latach. Główny cel działalności organizacji to utrzymanie tatarskości przez np. spotkania, konferencje, publikacje, ale też utrzymywanie kontaktów ze społecznością czy tymi, którzy szukają swoich korzeni.

Dr Artur Konopacki powiedział, że organizacja tatarska po 1945 r. nie mogła funkcjonować, nie działała i odrodziła się tak naprawdę w latach 90-tych XX w. Jan Adamowicz dodał, że w 1992 r. z inicjatywy dr hab. Selima Chazbijewicza reaktywowano organizację (stowarzyszenie) pod nazwą Związek Tatarów Polskich w RP, a obecna nazwa związku funkcjonuje od 2003 r.

Dzięki powołaniu związku nasza grupa etniczna mogła zaistnieć w życiu publicznym w bardziej oficjalnych formach. Staliśmy się uczestnikami debat o prawach mniejszości, a nie tylko ich tłem - powiedział na uroczystości Adamowicz.

Tatarzy w życiu społecznym i narodowym

Artur Konopacki podkreślił, że Związek Tatarów ma inne cele niż np. Muzułmański Związek Religijny w RP. Związek Tatarów odpowiada za cele świeckie, budowanie tożsamości tej grupy niekoniecznie w oparciu o wyznanie, bo są w związku osoby, które nie są już muzułmanami, ale mają tatarskie korzenie.

Nie odczuwamy działań ksenofobicznych - mówił Adamowicz i dodał, że Tatarzy w Polsce są pozytywnie postrzegani przede wszystkim za ich wkład w obronność Rzeczpospolitej.

Od Grunwaldu do Armii Krajowej

Dr hab. Selim Chazbijewicz podkreślił w rozmowie z dziennikarzami, że ten udział Tatarów w historii polskiej wojskowości zaczyna się od udziału w bitwie pod Grunwaldem w 1410 r.

Wymienił m.in. bitwę pod Kircholmem, wojny kozackie, bitwę pod Wiedniem, gdzie walczyli po stronie polskiej. Przypomniał, że to właśnie po bitwie wiedeńskiej król Jan III Sobieski nadał Tatarom ziemie, na których rozwinęło się osadnictwo tatarskie, a resztkami tamtego nadania są obecnie Bohoniki i Kruszyniany w Podlaskiem. Istnieją tam zabytkowe drewniane meczety. Dodał, że Tatarzy walczyli także w polskim wojsku podczas II wojny światowej, byli też w Armii Krajowej.

Tatarzy byli takimi pośrednikami pomiędzy kulturą polską, a kulturą wschodu, zwłaszcza wschodu osmańsko-tureckiego. Nie należy zapominać, że w tradycji kultury sarmackiej pod koniec XVI, XVII i do XVIII Tatarzy odgrywali też dużą rolę. Wtopili się w ten krajobraz, pejzaż kulturowy dawnej RP. Byli uznawani w zasadzie za swoich - powiedział Chazbijewicz.

Dziedzictwo i język

Selim Chazbijewicz podkreślił, że Tatarzy nie byli nigdy grupą liczną, maksymalnie na terenach dawnej RP było ich ok. 12 tys., ale ich kultura czy historia militarna to część kultury polskiej w szerokim jej rozumieniu. Dodał, że elementy osmańsko-tureckie zachowały się w języku polskim. Podał przykład słowa "ułan", ważnego w polskiej tradycji militarnej, które wywodzi się z kultury tatarskiej i oznacza: chwat, junak, rycerz.

W niedzielę (19.10) w ramach obchodów zaplanowano wyjazdy do Bohonik i Kruszynian.

źródło: PAP | red: gl