37 lat temu w Polsce wprowadzono stan wojenny - obchody w Podlaskiem

Władze komunistyczne jeszcze 12 grudnia przed północą rozpoczęły zatrzymywanie działaczy opozycji i "Solidarności". W ciągu kilku dni w 49 ośrodkach internowania umieszczono około 5 tys. osób. W operacji wprowadzania stanu wojennego użyto w sumie 70 tys. żołnierzy, 30 tys. milicjantów, 1750 czołgów.

Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego trwały ponad rok i były prowadzone ze szczególną starannością. Kontrolował je m.in. naczelny dowódca wojsk Układu Warszawskiego marszałek Wiktor Kulikow oraz ludzie z jego sztabu. Na potrzeby stanu wojennego sporządzono projekty różnych aktów prawnych, wydrukowano w Związku Sowieckim 100 tys. egzemplarzy obwieszczenia o wprowadzeniu stanu wojennego, ustalono listy komisarzy wojskowych mających przejąć kontrolę nad administracją państwową i większymi zakładami pracy, a także wybrano instytucje i przedsiębiorstwa, które miały zostać zmilitaryzowane.

Decyzja o wprowadzeniu stanu wojennego zaakceptowana została 5 grudnia 1981 r. przez Biuro Polityczne KC PZPR. Gen. Jaruzelski otrzymał od towarzyszy partyjnych swobodę co do wyboru konkretnej daty rozpoczęcia operacji. W nocy z 8 na 9 grudnia 1981 r., w trakcie spotkania z przebywającym w Warszawie marszałkiem Kulikowem, gen. Jaruzelski poinformował go o planowanych działaniach, nie podając jednak konkretnej daty ich rozpoczęcia.

Posłuchaj reportażu Agnieszki Czarkowskiej - "Trzynastego po północy"

W czasie stanu wojennego, który trwał do lipca 1983 roku życie straciło od kilkudziesięciu do ponad stu osób. Zgodnie z danymi IPN internowanych zostało ponad 10 tysięcy opozycjonistów. Tysiące ludzi było represjonowanych i wyrzuconych z pracy za udział w protestach, popieranie "Solidarności". Władze komunistyczne zawiesiły wydawanie prawie całej prasy, zmilitaryzowały radio, telewizję i duże zakłady przemysłowe. Strajki i masowe protesty zostały zakazane.

Obchody w Białymstoku

Przedstawiciele  władz, działacze dawnej i obecnej Solidarności, służby mundurowe, harcerze złożyli w czwartek wieńce i kwiaty przy pomniku ks. Jerzego Popiełuszki w Białymstoku, w ramach obchodów 37. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. Część uroczystości zaplanowano na piątek (14.12).

Obchody zorganizowali wspólnie z wojewodą podlaskim działacze Klubu Więzionych, Internowanych i Represjonowanych oraz - działająca przy urzędzie wojewody - rada konsultacyjna ds. działaczy opozycji antykomunistycznej i  osób represjonowanych z powodów politycznych.

"Stan wojenny - ostatnia bitwa stulecia o niepodległą" - takie hasło nadali obchodom działacze dawnej opozycji antykomunistycznej w regionie. Kontekst stulecia odzyskania niepodległości podkreślali w czasie  uroczystości przy pomniku ks. Jerzego Popiełuszki, który znajduje się w  centrum miasta niedaleko kościoła farnego i Rynku Kościuszki, gdzie stoi  pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego.

Kwiaty złożyli tam m.in. wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski i marszałek regionu Artur Kosicki, działacze dawnej opozycji niepodległościowej i obecnej Solidarności, radni miejscy PiS, służby mundurowe, przedstawiciele IPN i harcerze.

Konsekwencje stanu wojennego gdzieś w naszej rzeczywistości istnieją. W dalszym ciągu odwołujemy się do różnych sytuacji związanych z tym, jak ktoś się zachowywał w latach 80-tych

- powiedział dziennikarzom wojewoda podlaski, określając stan wojenny jako "punkt  odniesienia" do obecnej rzeczywistości kraju.

W jego ocenie, stan wojenny "zabił polskie aspiracje do wolności, do tego żeby zmieniać rzeczywistość", by - jak to określił - "był większy obszar normalności". Przypominał represje, które dotknęły działaczy  opozycji niepodległościowej również po stanie wojennym. - Lata 80. były taką ponurą dekadą, która nie dość że zabijała  wolność ale dusiła też możliwości rozwojowe - dodał Paszkowski. Przypominał, że dla wielu osób był to czas "beznadziejności", wskutek  czego ludzie nie tylko wyjeżdżali za granicę, ale też wycofywali się z  jakiejkolwiek działalności społecznej.

To była stracona dekada. Dobrze, że ta myśl o wolności nie dała się  zupełnie zabić (...) Dzięki obecnym też dzisiaj tutaj ludziom, dzięki  tysiącom osób, które mimo narażania się na różnego rodzaju represje,  podtrzymały tę ideę Solidarności, my mogliśmy, z końcem lat 80-tych,  znowu - przy sprzyjającej koniunkturze międzynarodowej - o tę  niepodległość się upomnieć

- powiedział wojewoda podlaski.

W ramach obchodów, wieczorem odprawiono mszę św. w kościele Św. Rocha. Następnie jej uczestnicy przemaszerowali pod budynek przy ul. Lipowej, na którym jest tablica upamiętniająca działaczy Solidarności. Był apel poległych i salwa honorowa. 

W piątek część obchodów odbędzie się w areszcie śledczym, gdzie wmurowana jest Tablica Ofiar Totalitaryzmów. Uroczystości zakończy spotkanie działaczy opozycji z czasów stanu wojennego z młodzieżą i zaproszonymi gośćmi, które odbędzie się w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku.

Spektakl muzyczny na naszej antenie

To będzie opowieść o losach Polski w czasach stanu wojennego. W czwartek (13.12) w Polskim Radiu Białystok spektakl muzyczny “Droga do wolności” w wykonaniu Augustowskiego Teatru Piosenki. Usłyszmy utwory Jacka Kaczmarskiego, Przemysława Gintrowskiego i Zbigniewa Łapińskiego takie jak "Mury" czy "Nasza Klasa".

Ten śpiewany spektakl o trudnym okresie w historii naszego kraju będzie można posłuchać na naszej antenie od 19:05.

źródło: PAP | red: wsz, mag, maj