400 tys. zł zadośćuczynienia dla córek żołnierza AK, który zmarł w czasie przesłuchań przez UB

Po 100 tys. dla każdej córki

Chodzi o działacza AK zatrzymanego w kwietniu 1949 r., który zmarł po dwóch dniach przesłuchań. Miał 48 lat, osierocił siedmioro dzieci. Rodzina została wówczas w dramatycznej sytuacji materialnej i nigdy nie poznała miejsca pochówku męża i ojca.

O zadośćuczynienie za śmierć ojca wystąpiła początkowo jedna z córek, trzy kolejne włączyły się do procesu w trakcie. Wniosek dotyczył najpierw 10 mln zł zadośćuczynienia, ale został rozszerzony o kwotę nieco ponad 800 tys. zł odszkodowania za utracone dochody - zarobki z pracy w gospodarstwie, a później z emerytury.

Białostocki sąd okręgowy przyznał każdej z córek zmarłego od Skarbu Państwa po 100 tys. zł zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie wniosek oddalił.

Brutalne przesłuchania, możliwe tortury

- Co do zasady roszczenie jest jak najbardziej słuszne - mówiła w uzasadnieniu wyroku sędzia Izabela Komarzewska. Przywoływała dane z archiwów IPN dotyczące niepodległościowej działalności ojca wnioskodawczyń, prowadzonej od 1944 roku. Podkreślała, że to właśnie w związku z tą działalnością został on zatrzymany przez funkcjonariuszy UB, gdy - ukrywając się od dłuższego czasu - w Wielkanoc 1949 r. pojawił się w domu, by odwiedzić rodzinę.

Sędzia podkreślała, że przesłuchania były brutalne, niewykluczone, iż doszło do tortur. Wyjaśniała, że prawo do zadośćuczynienia w oparciu o tzw. ustawę lutową z 1991 r., czyli przepisy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, dotyczą właśnie osób represjonowanych. W przypadku ich śmierci - ich bliskim.

Wyjaśniała, że na podstawie tych przepisów nie ma jednak możliwości wyliczenia szkody majątkowej (wysokości utraconego zarobku czy emerytury) po śmierci represjonowanego, jak miało to miejsce w tej sprawie.

"Bardzo trudno wyrazić krzywdę ludzką w pieniądzach"

- Bardzo trudno jest wyrazić krzywdę ludzką w pieniądzach, z racji niewspółmierności oceny dolegliwości represji - mówiła sędzia Komarzewska, odnosząc się do wniosku o zadośćuczynienie. Choć przyznała, że rozmiar represji w tym przypadku był dotkliwy, stosowano przemoc, być może tortury. Kwotę 10 mln zł określiła jednak mianem "wygórowanej". Sąd zasądził każdej z czterech pań po 100 tys. zł z odsetkami.

Sędzia mówiła, że zadośćuczynienie, które ma charakter kompensacyjny, nie może być ani symboliczne, ale też nie może stanowić nieuzasadnionego, nadmiernego wzbogacenia i ma być utrzymane w "rozsądnych granicach odpowiadających warunkom i przeciętnej stopie życiowej". - Musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość, która ma zatrzeć lub złagodzić odczucie krzywdy - powiedziała.

Prokuratora na publikacji orzeczenia nie było, nie wiadomo, czy będzie składał apelację. Pełnomocnik córek zmarłego zaskarżenia wyroku nie wykluczył.

źródło: PAP | red: zmj