Natalia Filinowicz - historyk Muzeum Wojska w Białymstoku

Dzień Flagi to jedno z najmłodszych świąt narodowych w Polsce. Obchodzone 2 maja święto zostało ustanowione w 2004 roku na mocy nowelizacji ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej. 

Jak upamiętniać to święto i w jaki sposób postępować z flagą państwową i barwami narodowymi? Miedzy innymi o tym rozmawiamy z Natalią Filinowicz z Ośrodka Badań Historii Wojskowych Muzeum Wojska w Białymstoku.

800 lat tradycji 

Historia bieli i czerwieni jako barw narodowych naszego kraju sięga aż XIII wieku. Natalia Filinowicz tłumaczy, jak te kolory na stałe zagościły w naszej tożsamości narodowej.

Historię bieli i czerwieni można sprowadzić nawet do XIII wieku. Po koronacji króla Przemysła II, jako herb Polski został ustalony biały orzeł na czerwonej tarczy. Od tego momentu możemy mówić, że te barwy zagościły już na stałe w historii Polski. I ten herb - w nieco zmienionej formie - przewijał się przez kolejne epoki, aż po czasy współczesne - mówi Natalia Filinowicz.

Zmieniał się układ flagi

Układ kolorów flagi był kiedyś elementem zmiennym i zależnym od okazji. Natalia Filinowicz opowiada o historii tego zestawienia, wskazując na momenty przełomowe w jego ustalaniu.

W 1792 roku, w czasie manifestacji z okazji rocznicy Konstytucji 3 Maja, pojawiły się barwy biało-czerwone, ale nie w obecnym układzie. Panowała wtedy duża dowolność. Dopiero w 1831 roku Sejm Powstańczy uchwalił, że nasze barwy narodowe to biały i czerwony. Wcześniej - na chorągwiach, sztandarach wojskowych - te kolory się pojawiały, ale układ był różny. W filmie Bitwa pod Grunwaldem widzimy sztandar czerwony z białym orłem. Ale to nie była jedyna wersja chorągwi. W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów była trójbarwna, czyli czerwono-biało-czerwona - mówi Natalia Filinowicz.

Dopiero w 1919 roku ustalono obowiązujący dziś układ: biały pas na górze, czerwony na dole.

Unikatowy odcień czerwieni

Dla heraldyki i symboliki narodowej czerwień na fladze to złożona kwestia. Natalia Filinowicz opisuje, jak zmieniały się odcienie czerwieni w historii flagi.

Przez lata pojawiały się różne tonacje: karmazyn i cynober. Karmazynowy to jest odcień z domieszką niebieskiego, jest bardziej chłodny. Cynober jest z domieszką pomarańczowego, więc bardziej ciepły. Teraz mamy ciemniejszy cynober - mówi Natalia Filinowicz.

Szacunek to forma patriotyzmu

Flaga to nie dekoracja. To symbol państwowości i dumy narodowej, który wymaga odpowiedniego traktowania. Historyk przypomina, jak wywieszać i przechowywać flagę z zachowaniem szacunku do barw narodowych.

Flaga państwowa musi być czysta, kolory nie mogą być wypłowiałe, też nie może być postrzępiona, powinna być wyprasowana. Należy pamiętać o zasadach, kiedy ją wywieszamy. Będzie wisiała na drzewcu. Drzewiec powinien być pochylony pod kątem 45 stopni do fasady budynku. Można ją wywiesić w oknie lub na balkonie, wtedy drzewiec może być ustawiony poziomo. Powinniśmy też pamiętać o tym, że flagi nie można wyrzucić do kosza. Dotyczy to także takich malutkich flag, które czasami są rozdawane na różnych wydarzeniach. Zgodnie z zasadami należy rozdzielić barwy, po czym tę flagę spalić, ale nie w miejscu publicznym. W niektórych urzędach są specjalne pojemniki, do których taką flagę możemy wrzucić - można je tam oddać - mówi Natalia Filinowicz.

Flaga czy tylko biało-czerwony materiał?

Historyk wskazuje na istotną różnicę, nie każdy kawałek biało-czerwonego materiału to flaga państwowa. O tym decydują konkretne proporcje.

Flaga państwowa ma określone proporcje - pięć do ósmych, jeśli te proporcje zaburzymy to, to już jest fragment materiału o barwach narodowych. Nie ma chyba restrykcji w stosunku do barw narodowych, teraz też mamy wybory prezydenckie i na wszystkich plakatach wyborczych mamy barwy biało-czerwone - mówi historyk.

Flaga z godłem - nie dla każdego

Istnieje też druga wersja flagi - ta z godłem, której używać mogą wyłącznie niektóre instytucje publiczne.

Regularny człowiek nie powinien wywieszać flagi z godłem, Jest zarezerwowana dla misji zagranicznych, przedstawicielstw dyplomatycznych, okrętów wojennych czy konsulatów - mówi Natalia Filinowicz.

Dzień Flagi w Muzeum Wojska

Muzeum Wojska w Białymstoku świętuje Dzień Flagi. Atrakcje są głównie skierowane do rodzin i dzieci. 

2 i 3 maja organizujemy quest w poszukiwaniu symboli. Jest dostępny dla wszystkich, wystarczy w tych dniach zgłosić się na recepcję. Jest skierowana do dzieci i ich opiekunów. Osoby zainteresowane otrzymają kartę z zadaniami. To będzie gra u nas w muzeum. Natomiast 4 maja będziemy mieć warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku od 5 do 10 lat. To już będą warsztaty płatne. Też będą dotyczyły naszych symboli narodowych. Żeby wziąć udział trzeba zadzwonić lub zapisać się osobiście w muzeum - mówi historyk.

W majówkę Muzeum Wojska w Białymstoku otwarte jest w godzinach 9:30 - 16:30.