prof. Joanna Zajkowska - podlaski konsultant w dziedzinie epidemiologii

Wciąż borykamy się z grypą, tymczasem epidemiolodzy już ostrzegają przed kleszczami, które w tym roku uaktywniły się dużo wcześniej niż zwykle. Pierwsi chorzy na boreliozę czy kleszczowe zapalenie mózgu trafili do szpitali już w styczniu. 

Dlaczego kleszcze aktywizują się tak szybko? Czy są dla nas coraz groźniejsze - zwłaszcza te afrykańskie, które dotarły też do Polski? Jak się przed nimi chronić? Z prof. Joanną Zajkowską rozmawia Iza Serafin. 

Kleszcze aktywne już w styczniu - dlaczego tak wcześnie?

Podlaska konsultant w dziedzinie epidemiologii prof. Joanna Zajkowska wyjaśnia, że kleszcze budzą się pod wpływem temperatury.

Temperatury powyżej 7°C budzą te najstarsze formy, powyżej 10°C te najmłodsze, a jeżeli mamy temperaturę powyżej 10°C aktywne są te wszystkie formy kleszczy, które były przez jakiś czas uśpione - tłumaczy prof. Joanna Zajkowska.

Dodatkowo łagodne zimy sprzyjają przeżyciu drobnych zwierząt, które są pierwszymi żywicielami kleszczy, co zwiększa ich populację.

Więcej kleszczy, więcej zakażonych

Według ekspertki populacja kleszczy jest większa, ponieważ mają one lepszy dostęp do żywicieli i większe szanse na przeżycie. Susza i brak żywicieli to jedyne czynniki, które mogą ograniczyć ich liczebność.

Dla kleszcza niebezpieczny jest tylko brak żywiciela i susza. Jeżeli będzie długie suche lato, to jest szansa, że ich będzie mniej - zaznacza prof. Joanna Zajkowska.

Podlasie liderem zachorowań

Województwo podlaskie jest liderem w liczbie zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu i boreliozę. 

W ubiegłym roku odnotowano 800 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu, co jest prawie dwukrotnym wzrostem w stosunku do dwóch lat wcześniej. Borelioza również wzrosła - o 5 tysięcy przypadków więcej niż wcześniej - podkreśla ekspertka.

Neuroborelioza - groźna postać boreliozy

Neuroborelioza to jedna z poważniejszych postaci boreliozy, atakująca układ nerwowy. "Ujawnia się w postaci porażenia nerwów czaszkowych, odczynu limfocytarnego w płynie mózgowo-rdzeniowym lub bardzo silnych bólach korzeniowych" - tłumaczy prof. Zajkowska. Charakterystyczny jest nowy, silny ból, nasilający się w nocy.

Trwają badania nad szczepionką na boreliozę

Obecnie istnieją skuteczne szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Trwają także prace nad szczepionką przeciwko boreliozie, która może być dostępna już w przyszłym roku. "Zakończyliśmy trzecią fazę badań klinicznych, a obserwacja ma trwać dwa lata. Jeśli zakończy się pomyślnie, szczepionka może być dostępna już w przyszłym roku" - informuje podlaska konsultant w dziedzinie epidemiologii.

Które kleszcze są najgroźniejsze?

Największe zagrożenie stanowią kleszcze pospolite, które przenoszą boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu. Egzotyczne gatunki, które pojawiły się w Polsce, na razie nie stanowią dużego ryzyka - zaznacza gość Polskiego Radia Białystok.

Co przyciąga kleszcze?

Kleszcze nie mają wzroku, ale potrafią wykrywać ciepło, drgania i dwutlenek węgla - zaznacza podlaska konsultant w dziedzinie epidemiologii.

Na pewno rozgrzane, spocone ciało, jak podczas biegania czy chodzenia z kijkami, wabi kleszcze - mówi ekspertka.

Choć istnieją teorie o wpływie grupy krwi czy diety, to wciąż brak jednoznacznych dowodów naukowych na ten temat.

Jak chronić się przed kleszczami?

Najlepsze sposoby ochrony to odpowiedni ubiór, dokładne oglądanie skóry po powrocie z terenów zielonych oraz szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Repelenty, czyli spryskiwanie ciała czy ubrania substancjami, które ogłuszają albo oszukują zmysły kleszcza działają, ale ich skuteczność jest krótkotrwała - przypomina prof. Joanna Zajkowska.